Gmina Szczecinek odkrywa historię swoich wsi. Sitno, o którym mało kto wie. Ta wieś miała być kurortem

Historia miejscowości

Sitno położone jest u podnóża morenowego wypiętrzenia, w pobliżu dwóch bliźniaczych jezior: Rybna (142,4 m n.p.m., pow. 10 ha, dł. 0,5 km, maks. szer. 0,3 km) i Rokitna (143,1 m n.p.m., pow. 9,5 ha, dł. 0,5 km, maks. szer. 0,3 km). Jeziora te wypełniają środkową dolinę w Krainie Trzech Dolin.

Wieś chłopska została założona w 1563 roku na gruntach majątku augustianów ze Świątek (Marienthron), który w czasach reformacji został sekularyzowany. Sitno podlegało wówczas urzędowi królewskiemu w Szczecinku. Nazwa miejscowości wywodzi się najprawdopodobniej od niemieckiego słowa Hütte, oznaczającego chaty lub strzechy, albo od słowa sitowie w języku plattdeutsch, którym posługiwano się w tamtych czasach – a którego pełno było w okolicach osady.

Miejscowość powstała pomiędzy kilkoma jeziorami: Rybno, Rokitno, Łabędź, Wilczkowo i Trzesiecko. W pobliżu wsi znajdowały się także duże złoża gliny garncarskiej i ceglarskiej. Na południe od Sitna, nad jeziorem Rybno, istniało już w IX wieku słowiańskie grodzisko, słynące w okolicy z wyrobów ceramicznych. Potwierdzają to badania archeologiczne Fryderyka Wilhelma Kasiskiego przeprowadzone w 1881 roku. Odkryto wówczas liczne fragmenty naczyń glinianych oraz prymitywne paleniska i piece do wypalania ceramiki z okresu późnośredniowiecznego i nowożytnego.

W XVI wieku w Sitnie mieszkało 10 chłopów, 3 zagrodników oraz garncarz. W 1580 roku wzniesiono drewniany kościół, a w 1606 roku powstała karczma wiejska. W 1925 roku we wsi mieszkało 471 osób. Istniał kościół, jednoklasowa szkoła, a mieszkańcy korzystali z poczty w Jeleninie.

Położenie w pobliżu wielu jezior sprawiało, że Sitno stawało się popularnym miejscem odpoczynku. Przybywali tu chętnie nie tylko mieszkańcy Szczecinka, ale również turyści, aby biwakować, opalać się lub ochłodzić w wodzie. Kiedy szczecineckie plaże w okresie letnim były przepełnione, wielu ludzi wybierało ciszę i spokój Sitna. Z czasem miejscowość zyskała podobny przydomek jak Szczecinek i zaczęto nazywać ją Kurdorf – miejscowością kuracyjną.

Napływ gości sprzyjał rozwojowi lokalnych gospód i zajazdów. Czysta woda, piękne krajobrazy i świeże powietrze przyciągały tutaj kuracjuszy z najdalszych zakątków Pomorza Przedniego, a także z głębi Rzeszy.

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sitnie

Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sitnie został zbudowany w 1871 roku na miejscu starszej, drewnianej świątyni z 1580 roku. Powstał według projektu inspektora budowlanego Getzke, na planie prostokąta z wyodrębnionym pięciobocznym prezbiterium, niewielką zakrystią oraz strzelistą wieżą.

Wertykalizm budowli podkreślają ostrołukowe otwory okienne, dekoracyjne fiale na narożach dachu oraz otynkowane na biało blendy w schodkowych szczytach. Wnętrze kościoła, charakterystyczne dla stylu neogotyckiego, ma formę salową i przykryte jest dwupasmowym, drewnianym stropem. Przed wojną po bokach znajdowały się dodatkowe empory z ławkami dla wiernych. Z czasem zostały one zdemontowane, aby wpuścić do wnętrza więcej światła.

Po zakończeniu II wojny światowej kościół nie został od razu przekazany parafii katolickiej. Nastąpiło to dopiero 9 czerwca 1957 roku, kiedy znalazł się pod jurysdykcją parafii pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Szczecinku. W latach 1967–1975 świątynia podlegała parafii pw. Świętego Ducha, a następnie parafii w Krągach. Od 13 czerwca 1980 roku jest filią parafii w Jeleninie.

W kościele zachowało się niewiele elementów historycznego wyposażenia. Do dziś można zobaczyć neogotycką ambonę, neobarokowe ławy, emporę organową, a także dzwon z 1873 roku odlany w Bochum. W świątyni znajduje się również chrzcielnica z końca XIX wieku, ufundowana przez Oskara Staude, oraz mechanizm zegarowy na wieży, wykonany przez J. E. Weulle z Bockenem i ufundowany w 1911 roku przez pastora Franza Podewils i jego żonę Elisabeth.

Majątek ziemski

W lipcu 1927 roku Ewald Fierke, właściciel majątku, sprzedał swoje dobra liczące 87,5 ha Danielowi Buchholzowi z Lanken w powiecie złotowskim za sumę 155 000 G.M.

W 1925 roku we wsi działał związek sportowy – gimnastyczny.

Zespół ludowy „Swojacy”

Zespół „Swojacy” powstał z inicjatywy mieszkańców miejscowości Sitno w 2003 roku. Pierwszy skład, który uformował się po kilku próbach, liczył 14 osób (4 panów i 10 pań). Pierwszym muzykiem prowadzącym zespół był pan Józef Bakuła, a kolejnym pan Tomasz Marian Nowacki, który przez sześć lat dojeżdżał do Sitna z Koszalina. Od siedmiu lat akompaniatorem zespołu jest pan Roman Sokulski.

Zespół bierze udział w różnych przeglądach i konkursach, reprezentując gminę w kraju i poza jego granicami (Białoruś, Litwa, Niemcy). Ma na swoim koncie wiele wyróżnień i osiągnięć. Pierwszym dużym sukcesem było zdobycie w 2007 roku Złotej Malwy na XX Prezentacjach Folklorystycznych Pomorza Środkowego w Drawsku Pomorskim. Kolejnym ważnym osiągnięciem było Grand Prix zdobyte w 2013 roku na regionalnym przeglądzie Pomorza Środkowego i Zachodniego w Drawsku Pomorskim.

Największym dotychczasowym sukcesem zespołu „Swojacy” był występ na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym, gdzie reprezentował województwo zachodniopomorskie. Pierwszy taki występ miał miejsce w 2014 roku – wówczas zespół otrzymał wyróżnienie w kategorii Zespoły Śpiewacze.

 „Swojacy” są organizatorem przeglądu pn. Szczecineckie Spotkanie z Folklorem, a także Ludowego Przeglądu Kolęd i Pastorałek.

Zespół „ONTIS”

Zespół „ONTIS” powstał w 2016 roku. Tworzy go pięć wokalistek: Kasia, Beata, Iza, Edyta i Kasia. Jak same mówią, odkąd pamiętają, śpiew i muzyka są nieodłączną częścią ich życia. Od najmłodszych lat brały udział we wszelkiego rodzaju akademiach, śpiewach podczas komunii, jasełkach, oazach, konkursach i festiwalach. 

Nazwa „ONTIS” pochodzi od miejscowości, z której pochodzą artystki. To właśnie tam realizują swoje pasje muzyczne. Ich repertuar obejmuje muzykę rozrywkową, biesiadną oraz liturgiczną. Szefową ONTIS-u jest Edyta Mech, a nad stroną muzyczną i wokalną czuwa Danuta Kropiewnicka, która doskonali warsztat członkiń zespołu.

Materiał powstał w ramach projektu “Pogłębiamy lokalną tożsamość poprzez historię” zrealizowanego przez ULKS Turowo, współfinansowanego z budżetu Gminy Szczecinek w trybie “małych grantów”.

Fotografie udostępnione dzięki rodzinie Below, zbiorom Muzeum Ojczyźnianego w Eutin oraz stronie neustettin.aico.de. Prawa autorskie: Gmina Szczecinek.