Nie tylko piłka nożna… W czasach PRL nasze miasto żyło sportem!

Sport w czasach PRL był istotnym elementem życia społecznego. Od zawodów międzynarodowych, po te najbardziej regionalne, sukcesy polskich zawodników utożsamiano z sukcesami państwa, wlewając przy okazji w serca rodaków, poczucie radości i dumy narodowej. Nie inaczej było i w Szczecinku, gdzie między 1945 a 1989 rokiem dynamicznie działały liczne kluby sportowe, a mieszkańcy mogli uprawiać żeglarstwo, tenis czy piłkę nożną.

Archiwum Państwowe w Koszalinie, Oddział w Szczecinku zaprosiło niedawno na kolejną odsłonę projektu edukacyjnego „Szczecinek jakiego nie znamy”, tym razem zagłębiając się w temat „W zdrowym ciele zdrowy duch. Rozwój kultury fizycznej w świetle materiałów archiwalnych z Archiwum Państwowego w Koszalinie Oddział w Szczecinku”. Uczniowie szkół podstawowych oraz średnich mogli wysłuchać wykładu przygotowanego przez panią Katarzynę Lisiecką, z którego nasza redakcja przygotowała skrót, dla wszystkich którzy w minioną środę (7 lutego) nie mogli przybyć do Zamku osobiście.

Zdrowe nawyki od małego

 By zamiłowanie do sportu weszło w krew obywatela, należało je zaszczepić możliwie szybko. Zatem już od początku edukacji w szkole podstawowej, szczecineccy uczniowie uczęszczali na lekcje wychowania fizycznego, w wymiarze dwóch godzin, dwa razy w tygodniu. Dla chętnych organizowane były również SKS-y, czyli Szkolne Koła Sportowe, prowadzone społecznie przez lokalnych wf-istów. To właśnie podczas zajęć dodatkowych „łowione” były talenty sportowe, których zapał i zaangażowanie rokowały na owocną karierę klubową. W materiałach archiwum zachowała się m.in. dokumentacja po dawnym Liceum Pedagogicznym w Szczecinku, które było szkołą o profilu „wychowanie fizyczne”. W tej właśnie placówce, pracował wybitny pedagog Bernard Kazimierz Woltmann, który odegrał bardzo ważną rolę w historii sportu nad Trzesieckiem, zapisując się w pamięci mieszkańców jako jeden z założycieli klubu sportowego MKS „Orlę” Szczecinek oraz trener utytułowanych oszczepników: Michała Barty i Kazimierza Margola.

Harcerze, kolejarze i leśnicy

Poza szkołami, jako pierwsi na ziemiach Pomorza Zachodniego zorganizowali się harcerze. W miejscowych zbiorach archiwalnych zachowała się teczka z 1948 roku, w której znajdziemy dokumenty rejestracyjne Harcerskiego Klubu Sportowego „Czuwaj”, w którym planowano działalność sekcji: lekkoatletycznej, piłki nożnej, tenisa stołowego, koszykówki oraz piłki siatkowej.

Nie próżnowały też dwie największe grupy zawodowe w Szczecinku, do których tuż po II wojnie światowej należeli leśnicy oraz kolejarze. Według wspomnień pana Wacława Żmurkiewicza, repatrianta z Lwowa, który już w czerwcu 1945 roku zameldował się w Szczecinku, jako pierwszy powstał Klub Sportowy „Kolejarz”, a kilka tygodni później Leśny Klub Sportowy „Darzbór” Szczecinek.

Mecz w 1954 roku, Darzbór- ZSRR, Spuścizna Kazimierza Margola, sygn.46

KS „Kolejarz”. Zbiór materiałów z życia społeczno-gospodarczego, sygn.46

I to właśnie z „Darzborem” wiąże się wiele czołowych postaci szczecineckiego sportu. Jego wychowankami byli: sławny piłkarz Jan Pieszko - trzeci w klasyfikacji najlepszych strzelców Legii Warszawa w europejskich pucharach, dwukrotny zdobywca mistrzostwa Polski i raz krajowego pucharu oraz Winand Osińki - trzykrotny zdobywca tytułu mistrza Polski w maratonie oraz uczestnik Igrzysk XV Letniej Olimpiady w Helsinkach w 1952 roku, na którego cześć począwszy od 1982 roku, organizowany jest w naszym mieście bieg uliczny na 10 kilometrów.

Winand Osiński z burmistrzem Szczecinka Marianem Golińskim. Spuścizna Kazimierza Margola, sygn.341

Najmłodszą sekcją „Darzboru” było kajakarstwo. Powołane do życia w 1980 roku, szybko zyskiwało na popularności, a młodzi zawodnicy brali udział w Mistrzostwach Polski juniorów, seniorów i spartakiadach, łącznie zdobywając aż 15 medali. Wśród nich szczególnie wyróżniali się: Wiesława Moskal, Olga Karpiuk i Witold Terechowicz, którego największym osiągnięciem sportowym było V miejsce na Mistrzostwach Świata w 1985 roku. Do dziś historycy sportu snują też domysły, co by to było gdyby pan Witold mógł wystartować podczas Igrzysk Olimpijskich w Los Angeles, na które przecież wywalczył kwalifikację?...

Witold Terechowicz na podium. Mistrzostwa Polski w Bydgoszczy 1983 r., Spuścizna Kazimierza Margola, sygn.98

Przystań LOK, Przystań Leśników i Międzyszkolny Klub Sportowy „Orlę”

Dostępność jeziora w naturalny sposób wyznaczała kierunek rozwoju sportowego mieszkańców i sprzyjała rekreacji na wodzie. W latach 60-tych powstały nad Trzesieckiem aż dwie przystanie. Pierwsza z nich - LOK znajdującej się na wysokości ulicy Parkowej. Obiektem władała Liga Obrony Kraju, sukcesorka dawnej Ligi Morskiej i Ligi Przyjaciół Żołnierzy, a prowadzono w niej szeroką działalność sportową obejmującą sekcję strzelecką i klub żeglarski. Druga z przystani, tak zwana Przystań Leśników, stała w miejscu kojarzony dziś z The Blackrock Irish Pub. Przez lata działa tam ośrodek sportów wodnych oraz sklep żeglarski.

Przystań Leśników. Kronika Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Oddział Powiatowy w Szczecinku, sygn.47

Przystań LOK. Kronika Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Oddział Powiatowy w Szczecinku, sygn.47

Mniej więcej w tym samym czasie dzięki wspólnemu wysiłkowi Mariana Krokera, Mieczysława Raczyńskiego i Bernarda Woltmanna powstał MKS „Orlę”, mający ofertę dla amatorów koszykówki i gimnastyki sportowej (trener Danuta Sołtysiak), piłki nożnej (z trenerem Mieczysławem Raczyńskim), piłki siatkowej dziewcząt (trener Danuta Sołtysik), akrobatyki sportowej (trener Zbigniew Ludwiczak), lekkoatletyki (trener Bernard Woltmann) oraz żeglarstwa (trener Henryk Falkowski).

Liga Nauczycieli i SKS Medyk

Aktywność sportowa była w czasach PRL równie popularna wśród grona pedagogicznego. Z inicjatywy pana Kazimierza Margola, powołano do życia Ligę Nauczycieli, którzy z chęcią trenowali i rozgrywali turnieje piłki siatkowej. Powstała zarówno drużyna żeńska (w której grały: Jolanta Elegańczyk, Zdzisława Kroker, Elżbieta Hamulak, Krystyna Pyzik, Elżbieta Chrzanowska, Elżbieta Sumara, Mariola Dębczyńska, Maria Jańczak, Krystyna Romacka) jak i męska ( jej członkami byli: Wiesław Suchowiejko, Jerzy Glaza, Stanisław Żabski, Janusz Leśny, Eugeniusz Kamiński, Kazimierz Margol, Kazimierz Lis, Wawrzyniec Romacki, Wiesław Janczurewicz, Zbigniew Naja, Aleksander Guliński, Henryk Siegiert).

Do rywalizacji sportowej chętnie przystąpiły także uczennice miejscowego Liceum Medycznego, które w latach 80-tych startowały w zawodach lekkoatletycznych szkół medycznych województwa koszalińskiego i obchodziły Tydzień Sportu Szkolnego.

Spartakiada Szkół Medycznych w Kołobrzegu w 1975 roku. Spuścizna Kazimierza Margola, sygn. 57

I Szczecinecki Festyn sportowo-rekreacyjny „Gloria Victis Sportowcom”

Jak to się stało, że do niewielkiego Szczecinka pewnego słonecznego dnia w czerwcu 1989 roku zjechali najwybitniejsi atleci i czołowi działacze sportowi? Pewnym jest że pan Kazimierz Margol – pomysłodawca przedsięwzięcia dokonał rzeczy niezwykłej! Mecz piłki nożnej pomiędzy redaktorami Przeglądu Sportowego, a działaczami sportowymi z naszego miasta, sędziował sam Michał Listkiewicz, a z trybun oklaskiwali go: Erwina Ryś-Ferenc – wybitna polska łyżwiarka szybka, Kazimierz Górski – piłkarz, trener reprezentacji kraju i wiceprezes PZPN oraz Aleksander Kwaśniewski, który we wspomnianym okresie stał na czele Polskiego Komitetu Olimpijskiego!

„Gloria Victis Sportowcom” w 1989 roku. Spuścizna Kazimierza Margola, sygn. 344

„Gloria Victis Sportowcom” w 1989 roku. Spuścizna Kazimierza Margola, sygn. 344

Materiały archiwalne przechowywane w Archiwum Państwowym w Koszalinie Oddział w Szczecinku