autorka: mgr Liliana Wronowska
 

Co jest pierwszym objawem starzejącej się skóry? Dlaczego utrzymanie odpowiedniego poziomu nawilżenia naszej skóry jest tak ważne? Jakie składniki powinien zawierać „dobry” krem nawilżający?

Pierwszym z objawów starzejącej się skóry jest jej wysuszenie. Poziom nawilżenia skóry uwarunkowany jest wieloma czynnikami: równowagą między dyfuzją a wyparowywaniem, wartością przepływu oraz zdolnością zatrzymywania wody przez warstwę rogową naskórka. Zaburzenie równowagi miedzy nimi skutkuje wysuszeniem skóry, a określa ją czynnik TEWL (trans epidermal water loss – przeznaskórkowa utrata wody).

Z wiekiem zwiększa się ilość wody, jaka opuszcza nasz naskórek poprzez parowanie. Odwodnienie naskórka skutkuje pojawieniem się tzw. „zmarszczek poletkowych” (papierowych), a naruszenie rezerw wody w skórze właściwej prowadzi do wyraźnych zmian w jej wyglądzie w postaci tzw. „skóry obwisłej”, charakterystycznej dla wieku starczego. Na wzrost TEWL w tym okresie wpływa m.in zmniejszone wydzielanie łoju, mniejsza liczba lipidów tzw. cementu międzykomórkowego w warstwie rogowej zwiększająca jej przepuszczalność i ucieczkę wody, a także współistnienie chorób przebiegających z zaburzeniem
rogowacenia np. łuszczyca. Malejąca z wiekiem zdolność zatrzymywania wody związana jest z zaburzeniami w przemianach komórek naskórka i produkcji NMF (natural moisture factor  naturalnego czynnika nawilżającego). Zdolność wiązania wody zmniejsza również postępująca z wiekiem utrata kwasu hialuronowego w skórze właściwej.

Nawilżanie skóry jest podstawą pielęgnacji przeciwstarzeniowej i jest niezbędne do utrzymania równowagi hydrolipidowej na powierzchni skóry oraz zapobiega utracie wody i cennych składników z jej głębszych warstw. W jaki zatem sposób zatrzymać wodę w skórze, aby była mniej zwiotczała, bardziej miękka w dotyku, a powierzchowne zmarszczki wygładzone?
Prawidłowe nawilżenie skóry, wymaga systematyczności. Wskazane jest codzienne stosowanie odpowiednich kosmetyków, hamujących ucieczkę wody z naskórka. Działają one trzykierunkowo: poprzez wiązanie wody w skórze i na jej powierzchni, zapobieganie jej odparowywaniu oraz wzmacnianie bariery ochronnej naskórka.
Preparaty zatrzymujące wodę w naskórku, tzw. higroskopijne zawierają składniki o działaniu hydrofilowym, przyciągające i wiążące wodę, m.in. naturalny czynnik nawilżający (NMF), mocznik, sole kwasu mlekowego, mikroelementy, a także kwas hialuronowy, gliceryna, kolagen.

Hydrofilne składniki nawilżające podnoszą uwodnienie oraz uelastycznienie warstwy rogowej naskórka poprzez zdolność do przyciągania i wiązania wody. Różnią się pomiędzy sobą zdolnością wiązania wody i głębokością penetracji w skórze. Ma to związek z wielkością cząsteczki. Substancje o dużej masie cząsteczkowej, takie jak kwas hialuronowy, kolagen, chitozan, sorbitol, wiążą wodę tylko na powierzchni naskórka, substancje o małej masie cząsteczkowej, takie jak glicerol, glikol propylenowy, aminokwasy, mocznik, czy mleczan sodu, wynikają do wierzchnich warstw naskórka.

Jakie składniki powinien zawierać „dobry” krem nawilżający? Jedną z najbardziej rozpowszechnionych w kosmetykach o działaniu nawilżającym substancji jest kwas hialuronowy (hialuronic acid - HA). Związek ten występuje m.in. w naszej skórze, jest składnikiem tzw. macierzy międzykomórkowej (przestrzeni wypełniającej komórki skóry), w której znajdują się także białka budulcowe naszej skóry – kolagen i elastyna, decydujące o jej kondycji: gęstości, jędrności, sprężystości i napięciu. Niestety, wraz z wiekiem, już po 25-tym roku życia, ilość kwasu hialuronowego stopniowo maleje, w wyniku czego skóra staje się bardziej wiotka, sucha, wrażliwa na czynniki zewnętrzne, pojawiają się na niej zmarszczki. Wyjątkowe właściwości nawilżające kwasu hialuronowego wynikają z jego zdolności do wiązania wody. Działając jak „gąbka”, pełni w skórze funkcję w magazynu dla wody. Jedna cząsteczka HA wiąże aż ok. 250 cząsteczek wody.

Kwas hialuronowy stosowany w kosmetykach ma postać wielkocząsteczkową i nie jest w stanie wniknąć do głębszych warstw skóry, tworzy natomiast na powierzchni naskórka „wodny” film ochronny. Aby uzupełnić niedobory HA w skórze musimy pokonać barierę naskórkową, nieprzenikalną dla kosmetyków. W kosmetologii estetycznej wykorzystujemy tym celu zabiegi mezoterapii, podczas których kosmetolog aplikuje go iniekcyjnie. Mówimy wówczas o zabiegach na bazie kwasu hialuronowego nieusieciowanego. W zabiegach tych wykorzystuje się specjalne, sterylizowane ampułki do mezoterapii m.in. Filorga NCTF HA, Cytocare 532, czy ampułko- strzykawki zawierające tzw. stymulatory tkankowe, m.in. Profhilo, Ejal40, czy Aquashine. W ten sposób podnosimy poziom nawodnienia skóry „od środka”. Ważne jest wówczas picie min.1,5-2 l wody dziennie! Istnieje jeszcze inne zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetologii i medycynie estetycznej. W tzw. postaci stabilizowanej, w formie usieciowanej, kwas hialuronowy wykorzystywany do wypełniania zmarszczek, jako tzw. filler. Wśród składników nawilżających wnikających do wierzchnich warstw naskórka jedynym z najczęściej stosowanych w kosmetykach jest gliceryna (glicerol). Stosowana w stężeniu 5-15% wykazuje działanie nawilżające, zapobiega utracie wody oraz zabezpiecza skórę przed działaniem czynników zewnętrznych.

Innym alkoholem o silnych właściwościach higroskopijnych stosowanym szeroko w kosmetykach nawilżających jest glikol propylenowy. Ze względu na właściwości rozpuszczające substancje nierozpuszczalne w wodzie, dodatkowo zwiększa penetrację naskórkową innych składników, pełniąc funkcję promotora przenikania.
Doskonałym środkiem nawilżającym stosowanym w kremach jest kwas mlekowy. W kosmetykach do cery suchej stosowany jest najczęściej stężeniu do 12%. Związek ten wywiera również wpływ na do cykl komórkowy naskórka, zmniejszając przyleganie komórek ułatwia złuszczanie obumarłych komórek warstwy rogowej, a także zwiększa produkcję ceramidów, poprawiając strukturę tzw. „cementu komórkowego”.

Inaczej działają na skórę kosmetyki o charakterze hydrofobowym, które zmniejszają utratę wody przez naskórek, tworząc na jego powierzchni okluzyjną warstwę, chroniącą przed parowaniem wody. Właściwości takie mają m.in. oleje, parafina, lanolina, wazelina, euceryna, czy wosk pszczeli.
By zachować prawidłowe nawilżenie skóry stosuje się również kosmetyki wzmacniające strukturę ochronną naskórka, odbudowujące barierę hydrolipidową, zawierające składniki wbudowujące się w jego strukturę, uzupełniając elementy cementu komórkowego, m.in. ceramidy, estry cholesterolu, kwasy tłuszczowe – głównie kwas linolowy (LA) i gamma-linolenowy (GLA), a także fosfolipidy.

Czy samo nawilżanie skóry wystarczy, aby skutecznie spowolnić proces starzenia i zneutralizować jego skutki już widoczne na naszej skórze? ...O tym w następnym artykule... Zapraszam.