Za te pieniądze można kupić 15 nowoczesnych autobusów. Pytamy eksperta o przetarg na nowe "elektryki"

Do Szczecinka trafi niebawem pięć nowych autobusów elektrycznych. Miasto rozpisało przetarg na zakup pojazdów dofinansowanych z NFOŚiGW. Po chwili euforii związanej z dofinansowaniem spoglądamy trzeźwo na przetarg. Czy ten zakup ma sens?

O opinię w tej sprawie zapytaliśmy Piotra Rachwalskiego, eksperta ds. komunikacyjnych. Współtwórca marki Nord-Express działającej na Pomorzu Środkowym, były prezes Kolei Dolnośląskich, a dziś prezes PKS Słupsk przyznaje, że autobusy elektryczne budzą kontrowersje. 

To nie tak, że jest powszechny konsensus co do ich stosowania. Traktuje się je raczej jak drogi gadżet, przejściowe rozwiązanie. Są preferowane raczej przez polityków i samorządowców niż fachowców. Jednak jest ogromny lobbing i "elektryki" są promowane w prawie i dofinansowaniu.

Co doskonale odczuje szczecinecki i wałecki samorząd. Bo właśnie do tych dwóch miast powędruje dofinansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 8,5 mln zł dofinansowania pozwoli na zakup pięciu około 12-metrowych pojazdów, które pomieszczą minimum 70-ciu pasażerów. W każdym autobusie znajdą się minimum 22 miejsca siedzące, z czego co najmniej 6 siedzeń usytuowanych będzie bezpośrednio na poziomie podłogi. Autobusy będą całkowicie niskopodłogowe, przystosowane do przewozu osób niepełnosprawnych. 

Kiedy naszemu rozmówcy pokazujemy dane z przetargu słyszymy, że możemy spodziewać się… wszystkiego. 

Pojazdy mieszczące się w tym opisie produkują w zasadzie wszystkie znane firmy autobusowe - Mercedes, MAN, Volvo, a z polskich Autosan czy miejski lider, czyli Solaris. Dziwi dość mała liczba miejsc dostępnych bezpośrednio z podłogi, ale to nie jest kluczowa sprawa. Jeśli nie będzie protestów, odwołań czy zbyt krótkiego terminu dostawy, to jest szansa na porządny zakup.

Jednak przy zakupie nowych autobusów pojawia się pytanie o obecną flotę. Przypomnijmy, że po ulicach jeździ już kilkanaście elektrycznych Ursusów, które projektowane były 6 lat temu. I jak mówi Piotr Rachwalski, to pojazdy “eksperymentalne, dość prototypowe”. 

Od dawna już nie produkowane, nie serwisowane, bo producent upadł. Obecne autobusy elektryczne dzieli od tamtych cała epoka jeśli chodzi o technologię. Można oczywiście stosować ten sam lub kompatybilny mniej lub bardziej system ładowania. Poza tym to jednak zupełnie różne pojazdy. Nie jest to jednak większym problemem. 

Gdzie więc może leżeć problem z zakupem elektryków?

Na przykład w cenie prądu. Na razie prezes Komunikacji Miejskiej w Szczecinku mówi o opłacalności “zielonej floty”. Ale wiąże się to z obecną umową na dostawę prądu. Co nie oznacza, że tak będzie zawsze, bo za jakiś czas trzeba będzie zawrzeć nową umowę.

Co prawda teraz tarczą dla samorządów objęto też  komunikację miejską, ale i tak wzrosty będą. Wiele miast zawiesiło kursowanie autobusów elektrycznych. Ba! Także tramwajów czy trolejbusów. W Szczecinku nie ma innej ekonomii. W Szczecinku prezes ma starą umowę z zeszłego roku ze stałą ceną, ale podziała ona pewnie maksymalnie rok, w tym czasie nowe pojazdy nie trafią jeszcze na ulice. 

Na tym lista “ale” się nie kończy. Zapytaliśmy Piotra Rachwalskiego także o to, czy blisko 20 autobusów elektrycznych w niespełna 40-tysięcznym mieście ma rację bytu? Obecnie pojazdy pojawiają się na dziewięciu liniach i obsługują średnio 350 tysięcy pasażerów miesięcznie. I jak mówi nasz rozmówca, mają szereg wad.

Są przede wszystkim 3,5 razy droższe w zakupie niż analogiczne autobusy tradycyjne z wyśrubowaną nową normą spalin EURO6E. Mają o co najmniej połowę mniejszy zasięg niż tradycyjne, także trochę mniejszą pojemność. Oraz o połowę mniejszą trwałość - wymagają wymiany baterii co ok. 7 lat, której koszt to znów kolejny nowoczesny autobus tradycyjny. Jest trend by kupować elektryki, producentom i lobbystom udało się zaszczepić takie przekonanie, że są synonimem ekologii i nowoczesności. To jednak raczej tzw. greenwashing. 

Co więc jeśli nie elektryki?

Ekspert rynku komunikacyjnego nie ma wątpliwości - nowoczesne autobusy spalinowe albo hybrydowe. “Warto jednak w tyle głowy mieć to, że 5 elektryków kosztuje tyle co 15-18 nowoczesnych, wypasionych hybryd czy autobusów spalinowych. 18 autobusów pozwoliłoby dać po dwa na każdą linię, poprawiając w ten sposób jakość i wizerunek komunikacji".

Zdaniem Piotra Rachwalskiego w Szczecinku, “mieście z ogromnymi zakładami przemysłowymi nie zawsze neutralnymi dla czystości powietrza”, należałoby zwrócić uwagę nie tylko na tabor, ale i na organizację całej komunikacji miejskiej. 

Dyskusja nie powinna dotyczyć napędu, rodzaju paliwa, bo to rzecz wtórna. Ważniejsze jest to po jakich liniach, w jakim rozkładzie, częstotliwości, po jakiej trasie jeżdżą autobusy. I to by były wygodne, nowoczesne, a nie to czy są na prąd. Może faktycznie akurat taniej będzie w Szczecinku kupić autobusy z nocnym, długim ładowaniem. Ale np. analizy w 2x większym Słupsku wykazały, że elektryki są nieopłacalne. 

Nowe autobusy mają trafić do Szczecinka do końca przyszłego roku. Jak oszacował NFOŚiGW, poprzez nowe elektryczne pojazdy, miasto zmniejszy emisję CO2 o ok. 199,42 tony/rok, ograniczy emisję tlenków azotu o prawie 0,64 tony/rok oraz emisji pyłów o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów o 0,00955 tony/rok