Początki Bractw Kurkowych sięgają przełomu VIII i IX wieku. Pierwsze bractwa powstały w Hiszpanii. W miarę rozwoju cywilizacji europejskiej powstawały w kolejnych państwach. Zawiązywane  były w zarówno małych jak i większych miastach. Popularne Kurki przetrwały do dziś, również w Szczecinku. Szczecineckie Bractwo Kurkowe wznowiło działalność 25 lat temu. Początki sięgają 1614 roku. O historii Bractwa Kurkowego w rozmowie z założycielem szczecineckiego Bractwa – Zbigniewem Lankaufem.

Dlaczego powstały Bractwa Kurkowe?

- Ich początek datuje się na przełom 8/9 wieku. Bractwa pochodzą z Hiszpanii. W tamtych czasach, miasta otoczone były murami obronnymi. Mury utrzymywane były z podatków mieszkańców. Podatki płacili grupy rzemieślnicze, które zrzeszone były w cechach. Każdy cech odpowiadał za określony fragment murów łącznie z bramą. Taki podział w nazewnictwie murów, które się zachowały, mamy do dziś. W Toruniu jest brama żeglarska, szewska. Nazwa pochodzi od grupy, którą ją opłacała. To były czasy dość aktywne pod względem wojen i bitw, więc na murach musieli się pojawić wykwalifikowani obrońcy. Ich szkoleniem zajmowało się Bractwo Kurkowe. Zawiązywane było z osób, które cieszyły się dużym szacunkiem wśród mieszkańców. Musieli również dysponować zdolnościami, które przekazywali mieszkańcom. Uczyli mieszkańców sposobu walki, dbali o ich kondycją fizyczną.

Można powiedzieć, że byli pionierami klubów sportowych?

- Zdecydowanie tak. Bractwa skupiały wokół siebie młodzież, oraz dorosłych mężczyzn, których kształcili do obrony miasta. W zależności od czasów te zajęcia przybierały różny charakter. Posługiwanie się włócznią, białą bronią. W kolejnych wiekach uczono młodzież posługiwania się bronią palną powstawały w miastach strzelnice. Bractwa skupiały wokół siebie również kobiety, które uczyły się podawania broni, gaszenia pożarów, opatrywania ran. Przygotowywały również posiłki. W czasach pokoju organizowane były przez bractwa turnieje, gdzie członkowie prezentowali swoje umiejętności podczas rywalizacji sportowych. Takie zawody organizowane były również podczas dni wolnych czy świąt. Było to w tamtych czasach ogromne wydarzenie. Warto zwrócić uwagę, że to czego kiedyś uczono młodzież jako element do obrony miasta (rzut kulą, rzut oszczepem, strzelectwo) obecnie jest dyscypliną olimpijską.

A geneza nazwy, od czego pochodzi?

Bractwa miały na celu bronić mieszkańców. Po to były powoływane. Kogut czyli dawniejsza nazwa kur jest opiekunem stada, chroni je, ostrzega przed niebezpieczeństwem. Swoim  wyglądem wyróżnia się na tle pozostałego ptactwa. Poza tym jest bardzo walecznym ptakiem. Od niego właśnie pochodzi nazwa. Patronem bractw jest Święty Sebastian. Bractwa do dziś swoje turnieje organizującą  w oparciu o kalendarz chrześcijański. Były swoistym wsparciem moralnym dla mieszkańców.

Kiedy Bractwa pojawiły się w Polsce?

Pierwsze wzmianki znajdujemy w XII wieku. Początkowo pojawiły się w Poznaniu, potem w Krakowie. Ich popularność dość szybko rosła, zarówno w Polsce jak i w całej Europie, więc po niedługim czasie były praktycznie w każdym mieście. Kurki były grupą elitarną, charakteryzowały je odpowiednie ubrania, kultura języka, zwyczaje. Zawsze - i tak jest do dziś - związane były z religią katolicką. Poza obowiązkami względem mieszkańców miały też przywileje np. dochód ze sprzedaży piwa w danym mieście przeznaczany był na utrzymywanie bractwa. Pojawiały się strzelnice, gdzie uczono i trenowano młodzież. W większych grodach w tamtych czasach, niektóre bractwa posiadały własną artylerię. Co roku Bractwa wybierały również swojego króla kurkowego. W tym celu odbywały się zawody strzeleckie. Król miał swoje przywileje, ale też i masę obowiązków. Tradycja przetrwała do dziś. Te zrzeszenia przetrwały nawet zabory. Np. działały przez cały okres zaboru pruskiego, a pod panowaniem Rosji i Austrii były zakazane. W zaborze pruskim kurkami byli zarówno Niemcy jak i Polacy. 

Jaka jest historia szczecineckiego Bractwa Kurkowego?

- Położenie geograficzne naszego miasta nie zmuszało do wybudowania murów obronnych. Szczecinek chroniła woda. Kiedyś te jeziora, były zupełnie innych rozmiarów. W historycznych czasach, większość obecnego miasta była otoczona  wodą. Tereny w miarę upływu lat osuszono. Pierwsze wzmianki na temat Bractwa w Szczecinku są z początku XVII wieku. W 1617 roku Filip II,  nakazał budowę murów. Poprzedzało to spuszczenie wody z jeziora. Historię koła w Szczecinku spisuje nasz członek – Pan Edward Bielewicz. Jest pasjonatem bractwa. Strzelnice sportowe były w naszym mieście budowane w pierwszej połowie XIX wieku (1819 r.) Za obecnym budynkiem Netto mieścił się dom strzelecki. Rozebrany został w latach 60. ubiegłego wieku. Swojego czasu było kilka miejsc, gdzie mieściły się strzelnice bractwa kurkowego. Do naszych czasów zachowała się tylko jedna wybudowana w roku 1924 przy ulicy Szczecińskiej, gdzie prowadzone są dzisiaj zajęcia. Na przestrzeni dziejów miasta Bractwo w Szczecinku kilkakrotnie powstawało, potem zanikało, po czasie znowu się reaktywowało.

Obecnie istnieje od 25 lat?

Tak, zostało reaktywowane w 1994 roku. W tym roku obchodziliśmy 25-lecie. Podczas tegorocznych obchodów w naszym mieście pojawiło się 14 zaprzyjaźnionych bractw.

Czym aktualnie zajmuje się Szczecineckie Bractwo Kurkowe?

- Skupieni jesteśmy przy strzelnicy brackiej na ulicy Szczecińskiej. To przedwojenny obiekt. Pochodzi z 1924 roku, wtedy miała dwie osie strzeleckie  100 metrów i 50 metrów. Dziś strzelnica posiada oś 50 metrów. Strzelnica jest remontowana naszym gospodarskim sposobem. Przeżyła dość poważny pożar jakiś czas temu. Mimo to działa i chociaż strzelectwo w Szczecinku jest mało popularne wśród włodarzy, działa i organizuje zawody brackie jak również ogólnopolskie zawody młodzieży. Bractwa w Polsce można podzielić na trzy grupy: kontuszowe, mundurowe oraz posiadające stroje regulaminowe. Nasze zalicza się do mundurowych, które jest zatwierdzone przez towarzystwo historyczne. Od 2013 posiadamy również sztandar. Zaprojektował go Pan Władysław Fijałkowski. Posiadamy dwie sekcje: seniorów i młodzieżową. W pierwszej jest ok. 30 członków. Sekcja młodzieżowa liczy do 25 osób. Zajęcia odbywają się dla obu grup w każdą sobotę. Jako Bractwo organizujemy szereg zawodów strzeleckich. Zarówno dla służb mundurowych, mieszkańców miasta i regionu jak i innych bractw. Bardzo ważną imprezą, która się cieszy uznaniem w Polsce jest coroczna promocja wojska organizowana przez MON. Zawody pod nazwą „Sprawni jak żołnierze” organizowana jest na naszym terenie. W Szczecinku odbywają się konkurencje strzeleckie oraz rzuty granatami, pozostałe takie jak bieg na orientacje, pierwsza pomoc czy pokonywanie toru przeszkód w Bornem Sulinowie. Wychowankowie naszego bractwa kurkowego startują z różnym powodzeniem w ogólnopolskich zawodach strzeleckich.

Bractwa Kurkowe są jednym z najstarszych stowarzyszeń  europejskich. Wychowują młodzież, przekazując im piękną tradycję opieki nad słabszymi. W państwach europejskich, bractwa kurkowe są bardzo cenione. Działają nieprzerwanie od setek lat. Są niezwykle aktywne zwłaszcza w Niemczech, Holandii w wielu większych i mniejszych miast skupiając wokół siebie wielu członków zarówno kobiet jak i mężczyzn. Strzelectwo, które uprawiają uczą spokoju, opanowania, odpowiedzialności, skupienia, systematyczności, celności. Na terenie Europy  tradycje bractw najbardziej widać podczas Europejskich Zjazdach Historycznych Bractw Strzeleckich, które odbywają się raz na trzy lata w różnych państwach.  Ostatnie odbyło się w 2018 roku w Holandii wcześniej w 2015r w Niemczech.  W spotkaniach tych uczestniczy kilka tysięcy braci i sióstr kurkowych. Miałem zaszczyt uczestniczenia w  Europejskich Zjazdach w Tucholi, Peine (Niemcy), Leudal (Holandia).  Były to niesamowite dni. Każdy zjazd rozpoczyna się kilkugodzinną uroczystą Mszą Świętą, drugi dzień przeznaczony jest na konkurs strzelecki mający na celu wyłonienie Europejskiego Króla Kurkowego. W trzecim dniu spotkania odbywa się wielogodzinna  parada wszystkich przybyłych bractw.

W Polsce bractwa zrzeszone są w IX okręgach. Szczecinek należy do IX Okręgu Zachodniopomorskiego, do którego należą jeszcze bractwo w Wolinie i Gryfinie. Szefem okręgu jest nasz brat kurkowy Robert Robak.

Obecny Skład Rady Szczecineckiego Bractwa Kurkowego:

Starszy – Wiktor Dębski

Podstarszy – Krystyna Masiukiewicz

Podskarbi – Jarosław Ciereniewicz

Pisarz – Jacek Kropielnicki

Strzelmistrz – Zbigniew Lankauf